Δευτέρα 30 Δεκεμβρίου 2013

Η πρωτοχρονιά σε άλλους πολιτισμούς

ΚΙΝΑ
Ο δυτικός κόσμος ακολουθεί το Γρηγοριανό Ημερολόγιο και γιορτάζει την πρώτη μέρα του έτους την 1η Ιανουαρίου. Τα διαφορετικά έθιμα σε όλη την υφήλιο όμως, αναλόγως τον πολιτισμό και τη θρησκεία του κάθε λαού, διαμορφώνουν με άλλον τρόπο τον τρόπο που μετράνε τα έτη και τις ημερομηνίες.

 Η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας χρησιμοποιεί επίσημα το Γρηγοριανό Ημερολόγιο όπως και η χώρα μας. Η κινέζικη Πρωτοχρονιά όμως δεν γιορτάζεται την πρώτη μέρα του Γενάρη, αλλά σε διαφορετικές ημερομηνίες κάθε χρόνο, αφού βασίζεται μέχρι τις μέρες μας στο αρχαίο κινέζικο ημερολόγιο που επινοήθηκε από τον κινέζο αυτοκράτορα Χουαγκντί το 2637 π.Χ.
Το ημερολόγιο της Κίνας, όπως και σε άλλους λαούς, αποτελεί έναν συνδυασμό ηλιακού και σεληνιακού ημερολογίου και βασίζεται ως έναν βαθμό στις φάσεις της Σελήνης, ένα μηνιαίο φαινόμενο που όλοι μπορούν να δουν. Σύμφωνα λοιπόν με τα παραπάνω, ένα κανονικό έτος έχει 12 σεληνιακούς μήνες, ενώ το δίσεκτο έτος έναν περισσότερο. Ο χρόνος τους διαρκεί από 353 έως 355 μέρες και το δίσεκτο έτος 383 μέχρι 385. Με όλα αυτά ως βάση η Πρωτοχρονιά γιορτάζεται σε διαφορετικές ημερομηνίες που επαναλαμβάνονται σε μια περίοδο 60 ετών, ενώ κάθε χρόνος παίρνει το όνομα ενός ζώου. Π.χ., η Πρωτοχρονιά του 2005 γιορτάστηκε στις 9 Φεβρουαρίου (έτος 4703 ή Πετεινού) και το 2006 στις 29 Ιανουαρίου (έτος 4704 ή του Σκύλου).
ΙΑΠΩΝΙΑ
Στο ημερολόγιο της χώρας του Ανατέλλοντος Ηλίου λαμβάνονται υπόψη γεγονότα που έχουν να κάνουν με τη φύση, όπως η ημερομηνία άνθησης των κερασιών. Παλιότερα, το γιαπωνέζικο ημερολόγιο ήταν παρόμοιο με το κινέζικο και χωριζόταν σε 24 δεκαπενθήμερες περιόδους, όντας συνδεδεμένο άμεσα με τις αγροτικές εργασίες του πληθυσμού. Από το 1873 η Ιαπωνία ξεκίνησε να εφαρμόζει το Γρηγοριανό Ημερολόγιο με διαφορετική χρονολόγηση που συνεχίζεται από το 660 π.Χ.
ΒΟΥΔΙΣΜΟΣ
Αρκετοί λαοί της νοτιοανατολικής Ασίας χρησιμοποιούν το σεληνο-ηλιακό ημερολόγιο βουδιστικό ημερολόγιο 12 μηνών, που ο καθένας έχει 29 ή 30 μέρες με έναν δίσεκτο μήνα 30 ημερών, ο οποίος προστίθεται σε κανονικά διαστήματα. Και εδώ διαφέρει η χρονολόγηση.
ΙΣΛΑΜΙΣΤΕΣ
Το αραβικό-μουσουλμανικό ημερολόγιο που κι αυτό είναι σεληνιακό με διάρκεια 354 ημερών δεν έχει επιπρόσθετα κάποιον επιπλέον μήνα με φυσικό επακόλουθο οι θρησκευτικές εορτές των μουσουλμάνων να μετακινούνται διά μέσου των εποχών. Το γεγονός αυτό οδηγεί το ημερολόγιο να αρχίζει 10 ως 12 μέρες νωρίτερα του αμέσως προηγούμενου σε σχέση με το ηλιακό έτος. Η Πρωτοχρονιά δηλαδή των μουσουλμάνων είναι πάντοτε η πρώτη μέρα του μήνα τον οποίον ονομάζουν «Μουχαράμ».
Διαφορά συναντούμε και στη χρονολόγηση, αφού οι ισλαμιστές ξεκινούν την αρίθμηση των ετών τους από τον χρόνο της «Εγίρας», δηλαδή τη 16η Ιουλίου του 622 μ.Χ. στο ιουλιανό ημερολόγιο. Πρόκειται για τη μέρα της αναχώρησης του Μωάμεθ από τη Μέκκα προς τη γειτονική πόλη της Μεδίνας για να αποφύγει μια συνωμοσία εναντίον του. Τη μέρα ακριβώς αυτή γιορτάζεται και η Πρωτοχρονιά των μωαμεθανών.
ΠΑΛΑΙΟΗΜΕΡΟΛΟΓΙΤΕΣ
Δεν ακολουθούν όλοι οι χριστιανοί το Γρηγοριανό Ημερολόγιο-οι λεγόμενοι «παλαιοημερολογίτες» γιορτάζουν την Πρωτοχρονιά 13 μέρες αργότερα, στις 14 Ιανουαρίου, ακολουθώντας το παλιό ιουλιανό ημερολόγιο (από εκεί πήραν και το όνομά τους). Το ιουλιανό ημερολόγιο ως προς το εορτολόγιό του ακολουθούν σήμερα όλα τα πατριαρχεία και όλες οι ανατολικές ορθόδοξες εκκλησίες εκτός από την ελληνική, η οποία από τον Φεβρουάριο του 1924 αποφάσισε να χρησιμοποιεί το γρηγοριανό ημερολόγιο για τις θρησκευτικές εορτές της, με εξαίρεση τις κινητές που βασίζονται στον εορτασμό του Πάσχα που συνεχίζει να υπολογίζεται με βάση το ιουλιανό ημερολόγιο και τον σεληνιακό κύκλο του Μέτωνος.

Κυριακή 22 Δεκεμβρίου 2013

Carl Edward Sagan - Ο μεγάλος οραματιστής

Ο Καρλ Εντουαρντ Σαγκάν (ή Σέιγκαν) ήταν αμερικανός αστρονόμος και αστροφυσικός. Μας στέρησε τις μεγαλοφυείς εμπνεύσεις του, γιατί πέθανε στις 20 Δεκ. 1996, σε ηλικία μόλις 62 ετών. Είναι ο οραματιστής που συνέλαβε και πραγματοποίησε την ιδέα της αποστολής του πρώτου συμπαντικού μηνύματος, με διαστημόπλοιο που προοριζόταν να διασχίσει τα σύνορα του ηλιακού συστήματος. Το όραμά του πραγματοποιήθηκε με το πρόγραμμα του Voyager. Το μήνυμα είχε αποτυπωθεί σε δίσκο από ανοδιωμένο χρυσό και απευθυνόταν σε έμφρονα όντα του σύμπαντος.
Ο Σαγκάν δίδαξε στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ και αργότερα στο Κορνέλ.

Το 1973 παρουσίασε μεθόδους για τη Γαιοπλασία του Αρη , δηλαδή τη μεταβολή του κλίματος και της ατμόσφαιράς του, με σκοπό να γίνει κατάλληλος για εποικισμό από τους ανθρώπους.
Ασχολήθηκε με την ατμόσφαιρα του Δία, τις εποχικές αλλαγές του Αρη και του Τιτάνα. Είχε ρηξικέλευθες ιδέες για το φαινόμενο του θερμοκηπίου, πιστεύοντας πως η αλόγιστη τεχνολογική εξέλιξη μπορούσε να προκαλέσει την καταστροφή του πλανήτη, όπως κατά τη γνώμη του, συνέβη και σε άλλα σημεία του Σύμπαντος.

Είχε κάνει τη σοφή πρόβλεψη ότι ο καπνός από τις πετρελαιοπηγές του Κουβέιτ θα πυροδοτούσε οικολογική καταστροφή, με τα μαύρα νέφη, που θα διαχέονταν στην ατμόσφαιρα. Η πρόβλεψη αυτή συνάντησε λυσσαλέες αντιδράσεις, από μεγάλα οικονομικά συμφέροντα.

Ηταν υπέρμαχος της έρευνας για εξωγήινη ζωή. Επεισε την επιστημονική κοινότητα να στρέψει τα μεγάλα ραδιοτηλεσκόπια στο μακρινό διάστημα για να συλλάβουν πιθανά σήματα από ευφυείς εξωγήινες μορφές ζωής.

Στην περίφημη σειρά εκπομπών «Cosmos» αποκαλύφθηκε ως βαθύς γνώστης της Αρχαίας Ελληνικής Ιστορίας. Μίλησε για τους «Πρωτοπόρους της Επιστήμης», αναφερόμενος στις ανακαλύψεις του Θαλή, του Αρίσταρχου, του Επεδοκλή, του Αναξίμανδρου κ.λπ., εξηγώντας πώς αυτοί ενέπνευσαν τους μεταγενέστερους  επιστήμονες.

«Κάπου, κάτι απίστευτο περιμένει να γίνει γνωστό» έλεγε πάντα. Ο πρόωρος θάνατός του, του στέρησε της ευκαιρία να είναι εκείνος που θα το αποκάλυπτε.





ΔΑΣΟΠΟΥΛΟΥ-ΝΟΜΠΕΛΗ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ-ΦΙΛΙΩ

Τετάρτη 11 Δεκεμβρίου 2013

Ο Δάσκαλος, ο Μαθητής και η Εκπαίδευση

Αν και οι έννοιες του δασκάλου και του μαθητή είναι ξεκάθαρες μέσα στο κοινωνικό πλαίσιο, όταν τις ενσωματώσουμε μέσα στα ανθρώπινα δεδομένα τότε η διαχωριστική τους γραμμή φαίνεται τεχνητή και τα στοιχεία που θέλουμε να καταθέσουμε θα αποδείξουν ότι είναι. Το αρχικό πρόβλημα της εκπαίδευσης παρουσιάζεται ήδη με τον ορισμό του ανθρώπου. 

Αν αυτός ο ορισμός είναι στατικός, τότε μπορούμε να δείξουμε ότι υπάρχουν φάσεις όπως μικρός άνθρωπος, άνθρωπος και μεγάλος άνθρωπος. Βέβαια σε όλους τους τομείς της γνώσης υπάρχουν άνθρωποι που αποδεικνύουν de facto ότι αυτή η άποψη είναι μόνο φαινομενική. Επιπλέον μια οριακή ανάλυση δείχνει ότι η αλλαγή φάσης δεν είναι προφανής. Συνεπώς η εκπαίδευση που χρειάζεται το μικρό παιδί δεν είναι αναγκαστικά διαφορετική ως προς την οντότητά της, σε σχέση με εκείνη που χρειάζεται ο άνθρωπος και ο μεγάλος άνθρωπος.
 
 Η διαφοροποίηση που γίνεται προέρχεται περισσότερο από το κοινωνικό περιβάλλον παρά από το γνωστικό αντικείμενο. Ενώ η αναζήτηση παραμένει η ίδια για τον άνθρωπο ανεξάρτητα από την ηλικία του. Ο άνθρωπος ζει μέσω της εξέλιξής του διότι ανήκει στον χρόνο και δεν μπορεί να μείνει ανεξάρτητος. Μπορεί η εκπαίδευση να κάνει χρήση της εμπειρίας του ανθρώπου που είναι μαθητής δίχως αυτό να σημαίνει ότι είναι διαφορετική στην ουσία. Είναι μια φυσιολογική προέκταση της ιδέας του μαθαίνει να μαθαίνει και όχι της απλής εκπαίδευσης. Είναι τα ίδια νοητικά σχήματα μα όχι το ίδιο περιεχόμενο.

Η ίδια η εκπαίδευση μέσω της δια βίου μάθησης αποδεικνύει ότι το όριο του μαθητή είναι και τεχνητό και συμβατικό. Το ίδιο ισχύει και για τους δασκάλους εφόσον οι μαθητές τους αλλάζουν συνεχώς ως προς τις απαιτήσεις τους και τις ανάγκες τους. Όπως το διαχρονικό στοιχείο είναι ενσωματωμένο, η εκπαίδευση αναγκαστικά εξελίσσεται. Συνεπώς και ο δάσκαλος και ο μαθητής αλλά και η εκπαίδευση λειτουργούν σ’ ένα δυναμικό πλαίσιο.

 Επιπλέον ακόμα και ο δάσκαλος στο πλαίσιο της εκπαίδευσης πρέπει να γίνει μαθητής αν θέλει να παραμείνει δάσκαλος. Διότι η διαχρονικότητα της έννοιάς του δημιουργεί τη δυναμική του ζευγαριού δάσκαλος-μαθητής που δεν είναι πια στατικό. Οι θέσεις του ζευγαριού αν και σταθερές συγχρονικά, εναλλάσσονται διαχρονικά. Κάθε δάσκαλος και κάθε μαθητής εμπεριέχει μέσα του μια ακολουθία ζευγαριών που αποτελούν μια διαχρονική και γνωστική αλυσίδα και μέσα από αυτή διασώζονται τα νοητικά σχήματα που χαρακτηρίζουν την ανθρωπότητα και όχι πια την κοινωνία και το εποχιακό πλαίσιο. Με αυτόν τον τρόπο το ζευγάρι δάσκαλος-μαθητής μετατρέπει την εκπαίδευση σε μέσο διάσωσης και ανάπτυξης της ανθρώπινης σκέψης.

του Νίκου Λυγερού