Γιώργος Τζαβέλλας (1916-1976)
Έζησε , και ξεκίνησε την σταδιοδρομία του σε μια δύσκολα χρονικά περίοδο για την χώρα μας Παρόλα αυτά μπόρεσε να δώσει τις υπέροχες δημιουργίες του στο τότε κλονισμένο κοινό της εποχής από πολέμους και φτώχια. Δυστυχώς οι ταινίες που μας χάρισε δεν ήταν τόσες στον αριθμό όσες θα θέλαμε , αλλά τελικά τόσο διαχρονικές που στο φινάλε αυτό είναι που μετράει για έναν δημιουργό.
Γεννήθηκε το 1916 και ήταν απόγονος του γνωστού από την επανάσταση του 1821 οπλαρχηγού Λάμπρο Τζαβέλλα.
Γόνος ευκατάστατης οικογενειας οπό μικρός είχε καλλιτεχνικές τάσεις, ενω αργότερα μεγαλώνοντας, η παιδεία του σε συνδυασμό με το ταλέντο του , του έδωσε το δικαίωμα να μπορεί να υλοποιεί όλα αυτά που είχε κρυμμένα , στο μυαλό του .
Αυτοδίδακτος ως κινηματογραφιστής , που όμως ξεκίνησε στα πρώτα του βήματα ως συγγραφέας δίπλα στον Τσιφόρο με τον οποίο έγιναν αργότερα πολύ καλοί φίλοι.
Την περίοδο της κατοχής και μέχρι το 1944 στην Ελλαδα μόνο τρεις ταινίες κάνουν την εμφάνιση τους .
Πολύ φυσικό αν σκεφτούμε πως με τη Γερμανική μπότα στην χώρα μας και τη διάλυση του ελληνικού στρατού, οτιδήποτε που να έχει σχέση με κινηματογραφική δραστηριότητα φάνταζε σαν όνειρο θερινής νυχτος
Εκείνη την εποχή κάνει την εμφάνισή του ένας από τους σημαντικότερους σκηνοθέτες και σεναριογράφους , που με τις δημιουργίες του βοήθησε κατά κάποιο τρόπο στην ωρίμανσή του μεταπολεμικού Ελληνικού κινηματογράφου ο Γιώργος Τζαβέλλας.
Η πρώτη του ταινία σε σκηνοθεσία και σενάριο έρχεται το 1944 σε μια παραγωγή της Νόβακ και Ωρίων Α.Ε και από εκείνη την στιγμή μπαίνει στον χώρο του σινεμά για τα καλα.
Το Χειροκροτήματα κερδίζει το κοινό, χωρίς να είναι πρωτότυπο και ίσως αυτή του η απλότητα τελικά , να ηταν η αιτία που εκτιμήθηκε τόσο πολύ
Η ταινία γυρίστηκε στην κατοχή και μάλιστα το μεγαλύτερο μέρος της , νύχτα καθώς τις βραδινές ώρες επικρατούσε συσκότιση και μπορούσε να διατεθεί ρεύμα , τόσο ώστε να καλυφτούν οι μεγάλες ανάγκες του συνεργείου.
Η χορογραφίες ηταν του Γιάννη Φλερυ που συμμετείχε σε ένα μικρο ρόλο ενώ η μουσική και τα τραγούδια του Αττικ (Κλέων Τριανταφύλλου) που επίσης πρωταγωνιστούσε στην ταινία μαζι με τον πρωτοεμφανιζόμενο τότε Δημήτρη Χορν.
Πολλές από τις σκηνές γυρίστηκαν στο θέατρο Κοτοπούλη-Ρεξ, ένα θέατρο χωρητικότητας 2000 θέσεων. Καθώς όμως δεν υπήρχαν κομπάρσοι, τυπώθηκαν διαφημιστικά με τα οποία καλούσαν τον κόσμο στο θέατρο για να δει πώς γίνονται τα γυρίσματα μιας ταινίας και μάλιστα με επίσημο ένδυμα. Ανάμεσά τους και ο Αλεκος Αλεξανδρακης, νεαρό αγόρι τότε, πραγματοποιεί ως «κομπάρσος» την πρώτη του εμφάνιση στο κινηματογραφικό πανί.
Ο Μεθύστακας
Η απαρχή όμως του εμπορικού (και όχι μόνο) Ελληνικού κινηματογράφου , αλλά και το τίναγμα του Τζαβελλα προς την αναγνώριση γίνετε το 1950 με τον Μεθύστακα.
Σε συνεργασία πλέον με το Φίνο και με πρωταγωνιστή τον βιρτουόζο Ορέστη Μακρή η ταινία γίνετε απίστευτη επιτυχία και κόβει πάνω από 300.000 εισιτήρια ,αριθμός πολύ μεγάλος ιδιαίτερα για εκείνη την εποχή
Από εκείνη την στιγμή η δεκαετία του 50, γίνετε η δεκαετία του ελληνικού κινηματογράφου .Ταινίες φτιάχνονται η μια μετά την άλλη , με τα εισιτήρια να διπλασιάζονται..
Ανεξάρτητα όμως από κωμωδίες , φαρσοκωμωδίες , ιστορικές η μελό , ο Τζαβέλλας έχει ένα δικό του στυλ που ξεχωρίζει τις δημιουργίες του , από οποιαδήποτε κατηγόρια
Ακολουθούν το 1952, Ο Γρουσούζης με πρωταγωνιστή πάλι τον Ορέστη Μακρή πλαισιωμένο από μεγάλα ονόματα του χώρου όπως η Γεωργία Βασιλειάδου ο Μίμης Φωτόπουλος και ο Ντίνος Ηλιόπουλος.
Το 1953 ο Μίμης Φωτόπουλος πρωταγωνιστή στο πολύ γλυκό ( λόγο λουκουμιού) Σοφεράκι μαζί με την Σμαρούλα Γιούλη.
Κάλπικη Λίρα
Και ερχόμαστε στο 1953 και στην Κάλπικη Λίρα.
Ο Δημήτρης Χορν πλέον γίνετε ένας από τους πολύτιμους εκφραστές των δημιουργιών του Τζαβέλλα , και πρωταγωνιστεί μαζί με την Έλλη Λαμπέτη στην μοναδική αυτή σπονδυλωτή ταινία.
Βασίλης Λογοθετίδης , Ιλία Λιβυκού , Ορέστης Μακρής , Ευάγγελος Πρωτόπαπας , Μίμης Φωτόπουλος , Σπεράντζα Βρανά , Λαυρέντης Διανέλλος και στο ρόλο του αφηγητή ο Δημήτρης Μυράτ συντελούν όλοι μαζί και υπο τις οδηγίες του Τζαβέλλα σε μια ταινία που έμελλε να είναι η πρώτη διεθνής αναγνώριση του Ελληνικού κινηματογράφου.
Όπου και να προβλήθηκε το κοινό την υποδέχτηκε με ενθουσιασμό ενώ συγκαταλέγεται στις εκατό καλύτερες ταινίες όλων των εποχών παγκοσμίως
Η "Κάλπικη Λίρα", που ο πραγματικός της τίτλος είναι "Η Ιστορία μιας Κάλπικης Λίρας", αποτελείται από τέσσερα μέρη.
Στο πρώτο μέρος ένας τίμιος χρυσοχόος (Βασίλης Λογοθετίδης), πείθεται από ένα φίλο του (Βαγγέλης Πρωτόπαπας), με τη βοήθεια μιας μοιραίας γυναικάς (Ιλια Λυβικού) και δαπανά εκατό χρυσές λίρες (τις οικονομίες μιας ζωής), προκειμένου να φτιάξει μια κάλπικη. Το σχέδιο τελικά αποτυγχάνει και παρακολουθούμε τον Λογοθετίδη να αποδίδει με μαεστρία το άγχος και την αγωνία της παρανομίας.
Στο δεύτερο μέρος η λίρα περνάει στα χέρια ενός ζητιάνου που υποκρίνεται τον τυφλό (Μίμης Φωτόπουλος). Ξέροντας πως η λίρα είναι πλαστή την χρησιμοποιήσει για να περάσει μια βράδια με τον επαγγελματικό του αντίπαλο στην πιάτσα του δρόμου, μια πόρνη (Σπεράντζα Βρανά).
Η τελειομανία του Γιώργου Τζαβέλλα κάνει την Σπεράντζα Βρανά και τον Μίμη Φωτόπουλο να απηυδήσουν.
Ενώ η ταινία βρίσκεται στο μοντάζ , ο Τζαβέλλας δεν φαίνεται ικανοποιημένος από το αποτέλεσμα και παίρνει την απόφαση να ξαναγυρίσει το κομμάτι που αφορά τον Φωτόπουλο και την Βρανά.
Μαζεύει πάλι το συνεργείο και η σκηνή ξαναγυρίζετε.
Στο τρίτο μέρος ο επόμενος κάτοχος της λίρας είναι ένας φτωχός ελαιοχρωματιστής(Λαυρέντης Διανέλος) που καταδυναστεύεται από τον πλούσιο σπιτονοικοκύρη του (Ορέστης Μακρής) που του ζητά επίμονα τα καθυστερημένα ενοίκια.
Το τελευταίο μέρος μας φέρνει στο φτωχικό σπίτι δυο ερωτευμένων . Ενός ζωγράφου (Δημήτρης Χορν) και μιας πλούσιας κοπέλας (Έλλη Λαμπέτη) που έρχεται σε ρήξη με τους δικούς της για να τον παντρευτεί.. Τα πλούτη δεν φέρνουν την αγάπη αλλά μια λίρα θα μπορούσε να την στηρίξει;
Και την ειρωνεία , να στηριχτεί σε μια κάλπικη λίρα.
Τελικά το ζευγάρι θα χωρίσει και ο ζωγράφος θα μείνει με το πορτρέτο της αγαπημένης του να του λέει ‘’Σ’ Αγαπώ’’.
Ένας ύμνος για τον άνθρωπο και το χρήμα και πόσο τελικά επηρεάζει τις ζωές μας
Ο Ζηλιαρόγατος
Το 1956 ο Τζαβέλλας μεταφέρει την μεγάλη οθόνη την ομώνυμη θεατρική κωμωδία του Γιώργου Ρούσου. Ο Βασίλης Λογοθετίδης κάνει τα τρελά του . Πάντα απολαυστικός και ένας από τους καλύτερους κωμικούς του ελληνικού κινηματογράφου είναι ο συνηθισμένος αστός που πέφτει θύμα μιας μικροσυνωμοσίας ζηλοτυπίας που στήνει η γυναίκα του.
Μαζί με τον Λογοθετίδη, οι: Λάμπρος Κωνσταντάρας, Ίλυα Λιβυκού, Σμάρω Στεφανίδου, Βαγγέλης Πρωτόπαπας.
Το 1958 ο Ελληνικός κινηματογράφος βρίσκετε στο αποκορύφωμα του.
Όλα λειτουργούν υπέρ του και οι παραγωγές πλέον δεν έχουν να ζηλέψουν τίποτε ακόμα και από αυτές των άλλων ευρωπαϊκών χωρών.
Φυσικά όλα αυτά και με την πολύτιμη συμβολή του Φίνου καθώς οι παραγωγές του , είχαν τις καλύτερες τεχνικές προδιαγραφές της εποχής.
Έτσι το 1958 ο Φίνος κάνει την ακριβότερη του παραγωγή ως τότε.
Μια Ζωή την έχουμε
Η ιστορία είναι απλή . Ένας φτωχός και ασήμαντος υπαλληλάκος τράπεζας, ο Κλέων (Δημήτρης Χορν), ανακαλύπτει ένα λάθος που αποδίδει στην τράπεζα το περίσσευμα των 1.101.101,10, αποφασίζει να το καρπωθεί και αρχίζει να σπαταλά το ποσό αλόγιστα. Έχοντας πια βαρεθεί να τον αντιμετωπίζουν σαν βλάκα και άχρηστο, κυρίως το αφεντικό του (Χρήστος Τσαγανέας – διευθυντής της τράπεζας) και προκειμένου να τραβήξει την προσοχή της ερωμένης του διευθυντή Μπιμπί (Υβ Σανσόν) βγαίνει εκτός ορίων και προϋπολογισμού, ξοδεύοντας μέχρι και την τελευταία δεκάρα των χρημάτων και καταλήγοντας στην φυλακή όπου διηγείται όλη την ιστορία σ’ ένα δεσμοφύλακα (Βασίλη Αυλωνίτη).
Ούτε ο Δημήτρης Χόρν ούτε Υβόν Σονσόν αλλα και ο Βασίλης Αυλωνίτης ήταν οι ηθοποιοί που θα πρωταγωνιστούσαν σε αυτή την ταινία. Το σενάριο αρχικά είχε γραφτεί για τον Βασίλη Λογοθετίδη, που θα έκανε τον ταμία, αλλά για λόγους ασθενείας δεν μπόρεσε να συμμετάσχει , ενώ για τον ρόλο της ερωμένης του διευθυντή προοριζόταν η Αλίκη Βουγιουκλακη. Τελικώς επιλέχτηκε για αυτό το ρόλο η Υβόν Σονσόν θέλοντας από τον Φίνο να δοθεί μια πιο ευρωπαϊκή νότα στο Cast , και με φιλοδοξία για μια ευρωπαϊκή διαδρομή της ταινίας. Η Υβόν Σονσόν αν και Ελληνοϊταλικής καταγωγής , τα ελληνικά της δεν την επέτρεπαν να ακούγεται όπως πρέπει , για αυτό και η φωνή της ντουμπλαρίστηκε
Αντιγόνη - 1961
Ένα από τα Όνειρα του που το ετοίμαζε πολύ καιρό, ήταν η μεταφορά στην μεγάλη οθόνη της αρχαίας τραγωδίας του Σοφοκλή , Αντιγόνη.
Το σενάριο το έγραψε ο ίδιος με απόλυτο σεβασμό στο αρχαίο κείμενο και χρησιμοποιώντας δυο απο τους μεγαλύτερους ηθοποιούς μας , την Ειρήνη Παππα και τον Μάνο Κατράκη .
Η ταινία έκανε αίσθηση όπου και αν προβλήθηκε και κέρδισε τρία βραβεία στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης (μουσικής και ερμηνείας για Μάνο Κατράκη και Ειρήνη Παπά ) ενώ ήταν υποψήφια και για Χρυσή Άρκτο στο Φεστιβάλ Βερολίνου. Επίσης ήταν υποψήφια για βραβείο Samuel Goldwyn , υποψήφια καλύτερη ταινία στις Χρυσές Σφαίρες , και βραβείο ερμηνείας (Μάνος Κατράκης) στο Φεστιβάλ του Σαν Φρανσίσκο .
Η δε Γυνή να φοβείται τον Άνδρα (1965 )
Οι σχέσεις των δυο φύλλων σε όλο τους το μεγαλείο. Απίστευτα διαχρονική και μια ματιά για αυτά που ακόμα και σήμερα απασχολούν τα δυο φύλα.
Τελικά ποιος είναι ο αρχηγός;
Ο στραβός και ανάποδος Αντωνάκης (Γιώργος Κωνσταντίνου), συζεί επι 10 χρόνια με την κ. Ελένη (Μάρω Κοντού) πράγμα ιδιαίτερα κατακριτέο για την εποχή.
Η κοινωνική κατακραυγή και το δηλητήριο σε καθημερινή βάση από την στριμμένη κυρία Παπαμήτρου (Τασώ Καββαδία) που αποκαλεί την κ. Ελενη «παστρικιά» και «σπιτωμένη» την οδηγεί επιτέλους στην επανάσταση.
Επανάσταση που όμως έρχεται σε σύγκρουση με τον εγωισμό του Αντωνάκη (μου; Που πήγε το μου;)
Έτσι οι ρόλοι αλλάζουν και φτάνουμε στο σημείο να έχουμε γάμο και χωρισμό την ίδια μέρα.
Κωνσταντίνου και Κοντού , δυο νέοι ηθοποιοί τότε , πραγματοποιούν ρόλους μεγαλύτερους της ηλικίας τους και τα καταφέρνουν περίφημα.
Ειδικά ο Κωνσταντίνου κάνει την καλύτερη του εμφάνιση , στις έτσι και αλλιώς ελάχιστες κινηματογραφικές του παρουσίες (μόλις 9 τον αριθμό)
Δίπλα τους ο στρατιωτικός που «τα λέει τσεκουράτα» (Σταύρος Ξενίδης), ο φαρμακοποιός με τα καβούρια στις τσέπες (Νάσος Κέδρακας), ο δικηγόρος με την ατελείωτη φλυαρία «παρλαπίπας» (Δημήτρης Καλυβωκάς) και ο Υπάλληλος του υπουργείου με το μοτεράκι στο πιρούνι .
Επίσης η στριμμένη κυρία Παπαμήτρου (Τασώ Καββαδία), η υπηρέτρια (Κατερίνα Γώγου), η φίλη της Ελένης (Δέσπω Διαμαντίδου) και ο εργάτης που κατεδαφίζει το πρώην σπίτι του ζευγαριού (α ρε μπούρδα καραβάγγοοοο).
Το φιλμ ταξίδεψε στο εξωτερικό πηρέ εξαιρετικές κριτικές και ο Τζαβέλλας απέσπασε βραβείο σκηνοθεσίας στο φεστιβάλ του Σαν Φρανσίσκο .
Στην ουσία αυτή ήταν και η τελευταία ταινία του Γιώργου Τζαβέλλα..
Στα επόμενα 8 χρόνια το μόνο που έδωσε ήταν ένα σενάριο που σκηνοθέτησε ο Γιαννης Δαλιανίδης το 1973 με τίτλο ταινίας Ο Αστερισμός της Παρθένου .
Ο θάνατος της γυναίκας του , το 1969 τον κλόνισε σε σημείο να χάσει το ενδιαφέρον του για κάθε τι δημιουργικό.
«Μαζί με αυτήν πέθανε και ο κινηματογράφος» δήλωνε εκείνη την περίοδο ,και η αποχή του έδειξε πως το εννοούσε
Έσβησε το 1976 αφήνοντας μια τρομερή απώλεια στον Ελληνικό κινηματογράφο αλλά και μια αξιοζήλευτη κινηματογραφική κληρονομιά , τέτοια που να την συζητάμε και να θαυμάζουμε μισό αιώνα μετά.
Μπορούμε να πούμε πως ότι έκανε στην ζωή του ήταν απλά καταπληκτικό
Φιλμογραφία
Αστερισμός της Παρθένου (1973) Σεναριογράφος
Η δε Γυνή να φοβείται τον Άνδρα (1965) Σκηνοθέτης - Σεναριογράφος
Αντιγόνη (1961) Σκηνοθέτης - Σεναριογράφος
Μια Ζωή την έχουμε (1958) Σκηνοθέτης - Σεναριογράφος
Μια Λατέρνα μια Ζωή (1958) Σεναριογράφος
Ο Ζηλιαρόγατος (1956) Διευθυντής Παραγωγής – Σκηνοθέτης - Σεναριογράφος
Κάλπικη Λίρα (1955) Διευθυντής Παραγωγής – Σκηνοθέτης - Σεναριογράφος
Το Σοφεράκι (1953) Σκηνοθέτης - Σεναριογράφος
Η Αγνή του Λιμανιού (1952) Σκηνοθέτης - Σεναριογράφος
Ο Γρουσούζης (1952) Σκηνοθέτης - Σεναριογράφος
Ο Μεθύστακας (1950) Σκηνοθέτης - Σεναριογράφος
Μαρίνος Κονταράς (1948) Σκηνοθέτης - Σεναριογράφος
Πρόσωπα Λησμονημένα (1946) Σκηνοθέτης - Σεναριογράφος
Εξόρμησης (1945) Σεναριογράφος
Χειροκροτήματα (1944) Σκηνοθέτης - Σεναριογράφος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου