Διαδικτυομανείς: τα θύματα της κατάχρησης του κυβερνοχώρου

από την Γιωργία Τσιώρου
Είναι ηλικίας από 12 έως 24 ετών, κυρίως αγόρια. Κάθονται κατά μέσο όρο 17 ώρες την ημέρα μπροστά στον υπολογιστή τους παίζοντας ηλεκτρονικά παιχνίδια, σερφάροντας στο Διαδίκτυο ή συνομιλώντας με τους κυβερνοφίλους τους. Πολλές φορές ξεχνάνε να φάνε ή να φροντίσουν τον εαυτό τους και έχουν χαμηλές επιδόσεις στο σχολείο. Πραγματικούς φίλους δεν έχουν. Υποφέρουν από αϋπνία και μπορεί να γίνουν επιθετικοί αν κάποιος τολμήσει να τους στερήσει την αγαπημένη τους ενασχόληση.

Είναι οι «διαδικτυομανείς», άτομα που παρουσιάζουν μια νέα μορφή εξάρτησης, την εξάρτηση από τον κυβερνοχώρο, που απειλεί τόσο τη σωματική όσο και την ψυχική τους υγεία αναφέρει σε άρθρο της η Ελευθεροτυπία. Η ολοκληρωτική καταβύθιση στην εικονική πραγματικότητα είναι ένα ιδιαίτερα ανησυχητικό φαινόμενο, που τα τελευταία χρόνια εξαπλώνεται με ταχύτατους ρυθμούς σε άτομα κυρίως νεαρής ηλικίας, τα οποία είναι πιο ευάλωτα στις πάσης φύσεως «μόδες» που εύκολα εξελίσσονται σε πραγματικές εξαρτήσεις. Είναι μάλιστα τόσο ισχυρή η γοητεία που ασκεί το ηλεκτρονικό μέσο στον υπό διαμόρφωση πνευματικό και συναισθηματικό κόσμο του εφήβου, ώστε κάθε προσπάθεια των γονέων να βάλουν φρένο σε αυτή την πρωτόγνωρη μορφή εξάρτησης αντιμετωπίζεται συχνά με υπερβολικά ξεσπάσματα θυμού ή ακόμη και βίας από την πλευρά των εφήβων.

Ο κυβερνοεθισμός δεν έχει ακόμη αναγνωριστεί επίσημα από την παγκόσμια ψυχιατρική κοινότητα ως ψυχική ασθένεια, ωστόσο...
οι περισσότεροι ειδικοί ήδη κάνουν λόγο για μια νέα μορφή εξάρτησης (addiction), η οποία έχει πολλά από τα τυπικά χαρακτηριστικά άλλων, «αναγνωρισμένων» μορφών ψυχοσωματικής εξάρτησης, όπως π.χ. η εξάρτηση από τα ναρκωτικά: εθισμός, σύνδρομο στέρησης, απομόνωση, χαμηλή σχολική επίδοση, παραμέληση της σωματικής υγιεινής, αϋπνία, κόπωση, έλλειψη ενδιαφέροντος για τον εαυτό σου και τους άλλους, επιθετική συμπεριφορά, τάσεις αυτοκτονίας.

Στην Ευρώπη ολοένα και περισσότερες χώρες προχωρούν στη δημιουργία θεραπευτικών προγραμμάτων απεξάρτησης από την «κυβερνομανία», την πολύωρη και σχεδόν αποκλειστική ενασχόληση με την εικονική πραγματικότητα του κυβερνοχώρου.

Η πρώτη κλινική αποτοξίνωσης από τα ηλεκτρονικά παιχνίδια δημιουργήθηκε στο Αμστερνταμ το 2006. Και πρόσφατα μια μεγάλη ψυχιατρική κλινική στο Λονδίνο, το Capio Nightingale Hospital, δημιούργησε ένα νέο θεραπευτικό πρόγραμμα αποκλειστικά για εφήβους που εκδηλώνουν τα τυπικά συμπτώματα του εθισμού στον υπολογιστή. Η βρετανική κλινική, η οποία ήδη παρέχει συμβουλευτική και θεραπευτική βοήθεια σε άτομα που πάσχουν από άλλες εξαρτήσεις, όπως τα ναρκωτικά, το αλκοόλ ή η χαρτοπαιξία, προχώρησε στη δημιουργία του νέου τμήματος εξαιτίας της αυξανόμενης ζήτησης για βοήθεια από μεγάλη μερίδα γονέων, οι οποίοι έρχονται αντιμέτωποι με ένα πρόβλημα το οποίο αδυνατούν να αντιμετωπίσουν μόνοι τους. Η θεραπεία περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, ατομικές και οικογενειακές συνεδρίες με ψυχιάτρους και ψυχολόγους, σωματική άσκηση στην ύπαιθρο, μαθήματα ατομικής υγιεινής και κοινωνικής συναναστροφής.

Και στην Ελλάδα τι γίνεται με τα άτομα που υποφέρουν από διαδικτυακή εξάρτηση; Γιατί βέβαια και στον τόπο μας έχουν καταγραφεί πολλά περιστατικά κυβερνοεξάρτησης. Ήδη από το 2008, η Μονάδα Εφηβικής Ιατρικής της Β' Πανεπιστημιακής Παιδιατρικής Κλινικής στο Νοσοκομείο Παίδων «Αγλαΐα Κυριακού» αντιμετώπισε 20 περιπτώσεις εφήβων με συμπτώματα κυβερνοεθισμού.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν στο πρώτο Πανελλήνιο Διεπιστημονικό Συνέδριο για την Έρευνα, την Πρόληψη και την Αντιμετώπιση των Κινδύνων στη Χρήση του Διαδικτύου, που πραγματοποιήθηκε στη Λάρισα τον Νοέμβριο του 2009 με πρωτοβουλία της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης της Διαταραχής Εθισμού στο Διαδίκτυο, στη Θεσσαλία το ποσοστό των εθισμένων στο Διαδίκτυο εφήβων ανέρχεται σε 8,2%, ενώ σε πιο ακριτικές περιοχές, όπως η Κως και η Χίος, τα ποσοστά αγγίζουν το 11,3% και 15% αντίστοιχα. Όσο για τις μεγαλουπόλεις, Αθήνα και Θεσσαλονίκη, δεν υπάρχουν ακόμη εκτενείς μελέτες. Πάντως, σύμφωνα με την εκτίμηση του δρος Κωνσταντίνου Σιώμου, προέδρου της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης της Διαταραχής Εθισμού στο Διαδίκτυο, που εδρεύει στη Λάρισα, τα ποσοστά αυτά τοποθετούν τη χώρα μας, μαζί με την Κίνα, την Ταϊβάν και τη Ν. Κορέα, στις χώρες με τα υψηλότερα ποσοστά εφήβων εθισμένων στο Διαδίκτυο! Είναι λοιπόν επιτακτική η ανάγκη κατάρτισης του κατάλληλου ιατρικού προσωπικού και διαμόρφωσης ειδικών μονάδων σε νοσοκομεία για την περίθαλψη αυτής της ιδιαίτερης κατηγορίας ασθενών.